هدایت تحصیلی مهمترین تصمیم یک نوجوان در دوران متوسطه اول است.

 تاثیر دوره متوسطه در هدایت تحصیلی و انتخاب رشته

دوره آموزش متوسطه یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین مراحل تحصیلات رسمی به شمار می‌رود. زیرا در این دوره است که بخش بزرگی از استعدادهای اختصاصی نوجوانان و جوانان بروز پیدا میکند. قدرت یادگیری آنان به‌حداعلای خود می رسد. کنجکاوی آنان جهت معینی می یاید.  و توجه به مسائلی مانند انتخاب رشته، انتخاب حرفه و شغل، اداره خانواده و مسائلی مانند آن،شدت مییابد.

                 هدایت تحصیلی نامناسب، موجب هدر رفت توانایی و استعداد نوجوان میگردد. 

این دوره ازلحاظ مبانی فلسفی، زیستی، روانی و اجتماعی نیز دوره بسیار مهمی به شمار می‌رود. زیرا دوره‌ای است که آموزش عمومی را به آموزش عالی پیوند می دهد. و گروه کثیری را برای ورود به جامعه و بازار کار مهیا اماده میسازد.

درواقع در بسیاری از کشورها ازجمله ایران، این دوره منبع اصلی تربیت نیروی انسانی نیمه ماهر و ماهر به شمار می رود. و بدین‌جهت تأثیر ویژه‌ای در میزان موفقیت برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی دارد (صافی،1388).

به عقیده اریکسون یکی از مهمترین تکلایف رشدی اواخر نوجوانی حل بحران کسب هویت است.  در این دوران فرد باید ضمن برقراری هویت شخصی، با مشکلات پذیرش یک نقش اجتماعی- شغلی مبارزه کند. زیرا در این مرحله او باید اطلاعاتی را که درباره خود و جامعه دارد ارزیابی کند . و سرانجام، به پیروی تعدادی از خط‌مشی‌های زندگی متعهد شود. این مسئله به‌ویژه هنگامی چالش‌برانگیز است که فرد در اواخر دوره نوجوانی در جستجو و بررسی گزینه‌های تحصیلی باشد که احتمالاً با آینده شغلی او نیز مرتبط است (پندرگر و همکاران،2003؛ به نقل از عبدی،1386).

انتخاب رشته، اولین انتخاب یک نوجوان

انسان در طول زندگی خویش بارها دست به انتخاب می‌زند چراکه قدرت حق انتخاب یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های والای انسانی است.

یک نوجوان    3 انتخاب مهم و حیاتی انتخاب رشته تحصیلی و انتخاب شغل و انتخاب همسردارد. انتخاب رشته اولین انتخاب یک نوجوان است. انتخاب رشته که به ان هدایت تحصیلی نیز میگویند. یکی از سرنوشت‌سازترین انتخاب‌های دوره دانش‌آموزی است.  این انتخاب مقدمه‌ای برای انتخاب رشته دانشگاهی وتعیین شغل  است.

هدایت تحصیلی چیست؟

به فرایند انتخاب رشته دانش آموزان پایه هفتم تا نهم  هدایت تحصیلی می گویند. در  هدایت تحصیلی دانش اموز میتواند با توجه به امتیازهای  خود  به شاخه ها و رشته های مختلف تحصیلی وارد  گردد.

انواع رشته های تحصیلی

دانش آموزان پس از اتمام دوران راهنمایی با توجه به سوابق تحصیلی و بررسی های مشاوره ای میتوانند وارد سه شاخه نظری، فنی حرفه ای و کاردانش شوند. هر کدام از این شاخه ها خود دارای زیر شاخه های مختلفی است. مثلا شاخه نظری شامل 4 شاخه ادبیات و علوم انسانی، ادبیات و علوم معارف، علوم تجربی و ریاضی فیزیک میباشد. یا شاخه فنی حرفه ای خود دارای 4 شاخه ، خدمت، صنعت، کشاورزی و هنر است.

معیارهای هدایت تحصیلی

برای هدایت تحصیلی 2  ملاک وجود دارد:

1- بررسی های مشاوره ای شامل 65 امتیاز. دانش آموزان از طریق سایت  ( my. medu.ir )میتوانند بررسی های مشاورای خود را انجام دهند.

2- سوابق تحصیلی شامل 35 امتیاز

از مجموع امتیازهای هر دو ملاک مشخص میشود دانش آموز میتواند وارد کدام شاخه تحصیلی شود.

رشته نظری

رشته نظری،  دارای 4 زیر رشته تجربی، انسانی ، معارف و ریاضی هستند. دانش آموزانی میتوانند وارد رشته های نظری  بشوند که از مجموع امتیازات هدایت تحصیلی 90 -100 باشند. علاوه بر این به این رشته علاقه داشته باشند.

رشته فنی و حرفه ای

این رشته دارای 4 شاخه خدمت و صنعت و کشاورزی و هنر است. دانش آموزی میتواند وارد این رشته بشود که از مجموع امتیازات هدایت تحصیلی 70 تا 80 است. علاوه بر این به این رشته علاقمند باشد.

رشته کاردانش

این رشته دارای همانند رشته فنی و حرفه ای دارای  4 شاخه خدمت و صنعت و کشاورزی و هنر است. دانش آموزی میتواند وارد این رشته بشود که از مجموع امتیازات هدایت تحصیلی 60 به پایین  است. علاوه بر این به این رشته علاقمند باشد.

تفاوت رشته های نظری با کاردانش و فنی و حرفه ای

این رشته ها از چند زمینه با هم تفاوت دارند از جمله:

1- بازار کار: بازار کار در رشته های نظری دیرتر از رشته های دیگر صورت میگیرد.

2- درس: درسهای رشته نظری سختتر از دو رشته دیگر است.

3- زمان حضور در مدسه: زمان حضور در رشته های نظری بیشتر از رشته های دیگر است.

3- ورود: ورود به رشته های نظری سختر از رشته های فنی حرفه ای و کاردانش است.

نکات مهم در فرایند هدایت تحصیلی برای والدین

1- انتخاب رشته مخصوص دانش آموز است. نقش شما فقط راهنمایی است.

2- فرزند خود را وادار به انتخاب یک رشته نکنید.

3- انتخاب رشته از پایه هفتم شروع میگردد.

4-سوابق تحصیلی( یعنی معدل) نقش مهمی در انتخاب رشته دارد لذا بر روند درس خواندن دانش آموزان در این دوره نظارت داشته باشید.

5-تا حد امکان در زمینه رشته های مورد علاقه  فرزند خود  همراه با او تحقیق کنید.

6- میتوانید از آزمونهای استعداد موجود  در سایت( آزمون استعداد 2015، و 2023 )، استعداد فرزند خود را شناسایی کنید.

نکات مهم در فرایند هدایت تحصیلی برای دانش آموزان

1- با مشاور مدرسه خود درزمینه انتخاب رشته در ارتباط باشید و سوالات خود را در زمینه انتخاب رشته  از انها بپرسید.

2- هدایت تحصیلی از پایه هفتم و با تاثیر معدل شروع میشود. اگر در درسی ضعیف هستید حتما آن را تقویت کنید.

3- در فرایند هدایت تحصیلی 95 درصد از امتیازات مرببوط به شما و 5 درصد مال والدین است. پس با انها جنگ و جدل نکنید.

4- اگر والدینتان با رشته انتخابی شما مخالفند این مشکل را به مشاورتان بگویید. ایشان میتواند این موارد را حل نماید.

5- در بازدیدهای هفته مشاغل مشارکت فعال داشته باشید.

6- در زمینه مشاغل و بازار کار رشته مورد علاقه خود تحقیق کنید و کور کورانه انتخاب رشته نکنید.

7- در صورت نیاوردن رشته دلخواه خود در برگه هدایت تحصیلی امکان  شرکت در آزمون انتخاب رشته مجدد و تغییر رشته  در پایه های بالاتر وجود دارد.

8- در صورت داشتن مشکل در برگه انتخاب رشته خود میتوانید سوالات خود را از طریق قسمت ارتباط با مشاور مطرح نمایید.

سخن پایانی

هدایت تحصیلی یکی از تصمیمات مهم یک دانش اموز در پایان سال تحصیلی نهم است. دانش آموزان از طریق فرایند هدایت تحصیلی میتوانند وارد رشته های مختلف نظری، فنی حرفه ای و کاردانش گردند. در ای محصول به معرفی شاخه های هدایت تحصیلی و روند و بازار کار این رشته پرداختیم.